Hoe beschermt u uw stem wanneer die hees dreigt te worden
De lijst met beroepsgroepen waarbij dagelijks veel en vaak moet worden gesproken, is lang. Docenten, sporttrainers, moderators, toneelspelers, sprekers bij lezingen, politici: Allemaal zijn ze dag na dag aangewezen op een gezonde en betrouwbare stem. Heesheid is voor deze beroepsgroepen dan ook vaak een reden om zich ziek te melden. Want met een stem die het constant laat afweten, kunnen ze hun job ook niet goed doen.
​
In principe geldt bij heesheid: voorkomen is beter dan genezen. Als de stem niet de ruimte en tijd wordt gegeven om volledig te recupereren, kan dit op lange termijn voor de stem schadelijk zijn. Voldoende stemrust is dus bij heesheid bijzonder belangrijk. Wie klachten negeert en gewoon normaal verder praat, riskeert langdurige en ernstige schade aan de stembanden. Vooral zangers en mensen die van spreken hun beroep hebben gemaakt, moeten bij stemverlies een pauze inlassen om hun stem – en zo hun job – niet op lange termijn te schaden.
Duurzame stemhygiëne
Onder de term stemhygiëne, ook wel stemzorg genoemd, worden alle gedragingen en maatregelen samengevat die dienen om de stem duurzaam gezond te houden. Heel concreet dient stemhygiëne om het stemorgaan en het stemmechanisme optimaal te laten werken. Daarbij gaat het enerzijds om de manier waarop de stem wordt gebruikt, en anderzijds om het dagelijkse gedrag zoals eet- en drinkgewoontes.
Waardoor laat de stem het afweten?
Om de stem op te wekken gaan de stembanden, de stemlippen, de stemspleet en het strottenhoofd tegelijkertijd aan de slag. Wanneer de stembanden niet meer vrij kunnen trillen, klinkt de stem dof of hees. Vaak kan me dan alleen nog zachtjes fluisteren of begeeft de stem het helemaal. Er kunnen verschillende factoren verantwoordelijk zijn voor een stem die het laat afweten:
​
-
overbelasting door overmatig schreeuwen, zingen of praten
-
verkoudheid (griepinfectie)
-
allergie
-
ontsteking op de stembanden
-
ontsteking op het strottenhoofd
-
pseudokroep
-
psychische belasting (stress, angst of depressie)
-
roken
-
organische, hormonale of neurologische stoornissen
​
​
Tips: Hoe verzorgt u uw stem in het dagelijkse leven?
Om hun stem op lange termijn gezond te houden, moeten professionele sprekers en zangers hun stem in het dagelijkse leven verzorgen en sparen. Daarvoor moeten ze op de volgende punten letten:
​
Warm-up:
Een passende warm-up bereidt de stem voor op een langere belasting. Daarom zingen zangers gewoonlijk voor hun optreden bij wijze van oefening en bereiden toneelspelers en moderators zich met stemoefeningen voor op een optreden.
​
Niet kuchen:
Ook al geeft het de indruk de keel vrij te maken, schaadt kuchen de stem op lange termijn omdat het de spraakorganen brutaal ruw maakt. In plaats van toe te geven aan de kuchreflex, kunnen professionele sprekers beter slikken. Ook neuriën kan helpen om de stembanden te kalmeren.
​
Vermijd fluisteren:
Vermijd fluisteren. Dat fluisteren de stem spaart, is een sprookje. Of u nu fluistert of op normaal volume spreekt: de stem wordt in dezelfde mate belast. Bij het fluisteren wordt echter vaak meer druk op de stem gezet. Daarbij kan het slijmvlies in het strottenhoofd uitdrogen.
​
Spaar uw stem:
Kort voor een intensievere belasting, bijvoorbeeld een optreden, kunnen zangers en professionele sprekers beter niet repeteren, maar hun stem sparen. Een korte soundcheck op halve kracht en met lager volume is in orde, maar meer niet. Ook in het dagelijkse leven moet de stem ontzien worden.
​
Juist stemregister:
Zing en spreek alleen in het juiste stemregister, de zogenoemde ""vocal range". Als een professionele spreker vaak de verkeerde toonhoogte gebruikt, zorgt dit voor een overbelasting van de stem.
​
Stemsparende zuigtabletten:
Stemsparende zuigtabletten kalmeren geïrriteerde en belaste slijmvliezen. Geschikt zijn bijvoorbeeld zuigpastilles op basis van zout zoals de Emsan® Bad Emser pastilles. Gewone hoestpastilles of pastilles met etherische olie kunnen beter worden vermeden, die kunnen de slijmvliezen uitdrogen.
Wat helpt wanneer u uw stem kwijt bent
Wanneer de stem het laat afweten, is stemrust geboden om permanente stemproblemen te voorkomen. Dit geldt ongeacht de oorzaak van de heesheid of het stemverlies, dus ook bij een klassieke verkoudheid. Professionele sprekers zoals docenten of moderators moeten dus al bij een beginnende verkoudheid thuis blijven.
Ook natuurlijke hulpmiddelen kunnen helpen om de stem te genezen:
​
-
voldoende drinken (v.b. saliethee)
-
ook gorgelen of inhaleren kan de klachten verlichten
-
Zuigtabletten met natuurlijke ingrediënten zoals v.b. mineraalzout stimuleren de speekselproductie en verzorgen de slijmvliezen